Autism Spectrum Disorder (ASD)ရောဂါအကြောင်းမိတ်ဆက်

 ASDဆိုတာဘာလဲ ? 

Autism spectrum disorder (ASD) သည် ပြုမူပုံစံ တွေ ကို ထိခိုက် စေ တဲ့ အာရုံကြော နဲ့ ဖွံ့ဖြိုး မှု ဆိုင်ရာ ရောဂါ တစ် ခု ဖြစ် ပါတယ် ။ ရောဂါ လက္ခဏာ များ သည် ရောဂါခံစားရသူ များ အကြား အမျိုးအစား နှင့် ပြင်းထန် မှု တွင် အလွန် ကွဲပြား နိုင် သောကြောင့် ဒီရောဂါကို " spectrum " ရောဂါ တစ် ခု အဖြစ် ယူဆ ခဲ့ သည် ။

 

လက္ခဏာများက ဘာတွေလဲ။ 

ရောဂါလက္ခဏာများသည် လူတစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ကွဲပြားနိုင်သော်လည်း အများအားဖြင့် အဓိက အမျိုးအစားသုံးမျိုးဖြစ်သည်-

 

1. လူမှုဆက်သွယ်ရေး ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများ: အေအက်စ်ဒီရောဂါရှိသူများသည် လူမှုဆက်ဆံရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးတို့တွင် အခက်အခဲရှိပါမည်။ မျက်နှာအမူအရာ များ နှင့် ကိုယ်ခန္ဓာ အသုံးအနှုန်း များ ကဲ့သို့ စကားလုံး မ ဟုတ် သော အချက်အလက် များ ကို နားလည် ရန် အခက်အခဲ ရှိ ပါမည်။
2. ထပ်တလဲလဲ အပြုအမူများ: အေအက်စ်ဒီရောဂါရှိသူများသည် ထပ်တလဲလဲပြုမူတတ်ကြသည် သို့မဟုတ် သတ်သတ်မှတ်မှတ် စိတ်ဝင်စားမှု များရှိကြသည်။ ယင်းတွင် ထပ်တလဲလဲ ကိုယ်ခန္ဓာလှုပ်ရှားမှုများ (လှုပ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် လက်ခုပ်တီးခြင်း)၊ တူညီမှု သို့မဟုတ် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်များကို အတင်းအကျပ်တောင်းဆိုခြင်း၊ သတ်သတ်မှတ်မှတ်အကြောင်းအရာများအပေါ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် စိတ်ဝင်စားမှုများ ပါဝင်နိုင်သည်။
3. ဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲများ: အေအက်စ်ဒီ ရှိသူများသည် နှုတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နှုတ်ဖြင့်မဟုတ်ဘဲဖြစ်စေ ဆက်သွယ်ရေးတွင် အခက်အခဲရှိကြပါသည်။ သူတို့သည် ဘာသာစကားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို နှောင့်နှေးစေခြင်း၊ သီချင်းဆိုသံဖြင့် ပြောဆိုခြင်း သို့မဟုတ် စကားစမြည်ပြောဆိုရန် အခက်အခဲရှိကြပါမည်။

 

ဘယ်အသက်အရွယ်မှာ ASD ရောဂါ စစ်ဆေးနိုင်မလဲ?

ကလေးအများစုတွင် အသက် ၃ နှစ်အရွယ်မှာ ASDရောဂါကို ယုံကြည်စိတ်ချစွာ စစ်ဆေးနိုင်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများအကြား သဘောတူညီကြပါသည်။ အတုယူ ခြင်း နှင့် ကစား ခြင်း ကဲ့သို့ အစော ပိုင်း အပြုအမူ များ အပေါ် အာရုံစိုက် သည့် အစောပိုင်း အပြုအမူ များ ကို စစ်ဆေး ခြင်း ကိရိယာ များ မှတစ်ဆင့် ကောက်ယူ နိုင် သည့် လက္ခဏာ များ ကို အစောပိုင်း ကတည်းက ပြ နိုင်သည် ။

 

အမေရိကန်ကလေးအထူးကုအဖွဲ့က ကလေးအားလုံးအတွက် ၉-၁၈-၁၈ နှင့် ၂၄ လ သို့မဟုတ် ၃၀ လ စစ်ဆေးမှုများတွင် ကလေးအားလုံးအတွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစစ်ဆေးရေး အကြံပြုထားပြီး ၁၈ လနှင့် ၂၄ လအတွင်း သတ်သတ်မှတ်မှတ် ASDရောဂါ စစ်ဆေးမှုများလုပ်ရန် အကြံပြုထားသည်။ 

 

ASD ရဲ့ အကြောင်းရင်းတွေရဲ့ ဖြစ်စေရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေနဲ့ ဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေက ဘာတွေလဲ?

ASD ရဲ့ အကြောင်းတစ်ခုမျှသာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဇီဝဗေဒနှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအပါအဝင် ASDရှိဖို့အကြောင်း ပိုများစေနိုင်သည့် အကြောင်းရင်းအမျိုးမျိုးရှိသည်။

 

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက လူတချို့ ဘာကြောင့် Autismရောဂါဖြစ်ရတာလဲနဲ့ တခြားသူတွေကတော့ အလိုအလျောက်မဖြစ်ရတာလဲဆိုတာ နားလည်ဖို့ ကြိုးစားနေတုန်း အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းတွေမှာ ပါဝင်နိုင်တာကတော့- 

• Autismရောဂါရှိတဲ့ မောင်နှမသွေးချင်းရှိခြင်း။ 
• အသက်ကြီးသော မိဘများ။ 
• တိကျတဲ့ ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာအခြေအနေများ။ 
• မွေးချိန်တွင် ကိုယ်အလေးချိန် နည်းခြင်း။ 

 

ASD အတွက် ဘယ်ကုသနည်းတွေ ရရှိနိုင်မလဲ?

အေအက်စ်ဒီ သည် တစ်သက်လုံး ရောဂါ တစ် ခု ဖြစ် နိုင် သော်လည်း ၊ ကုသ မှု များ နှင့် ဝန်ဆောင် မှု များ သည် လူ တစ် ဦး ၏ ရောဂါ လက္ခဏာ များ နှင့် နေ့စဉ် လုပ်ဆောင် မှု များ ကို တိုးတက် စေ နိုင် သည် ။ အေအက်စ်ဒီ အတွက် စောစော ကုသ မှု သည် သင့်တော် သော ပြုစု စောင့်ရှောက် မှု နှင့် ဝန်ဆောင် မှု များ သည် သူ တို့ ၏ အားသာ ချက် များ ပေါ် တည်ဆောက် ရန် နှင့် ကျွမ်းကျင် မှု အသစ် များ ကို သင်ယူ ရန် သူ တို့ ကို ကူညီ နေ စဉ် တစ် ဦး ချင်း စီ ၏ အခက်အခဲ များ ကို လျော့နည်း စေ နိုင် သောကြောင့် အရေးကြီး သည် ။

 

အေအက်စ်ဒီ ရောဂါ ရှိ သူ များ သည်  ကျယ်ပြန့် သော ကိစ္စရပ်များ ပြဿနာများကို ရင်ဆိုင် ရနိုင်သည် ၊ ဆိုလို တာ က အေအက်စ်ဒီ အတွက် အ ကောင်းဆုံး ကုသမှု မရှိ ပါ ။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့ပေးသူတစ်ဦးနှင့် နီးနီးကပ်ကပ်ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် ကုသမှုနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို မှန်ကန်စွာပေါင်းစပ်ရန် အရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်သည်။

 

အပြုအမူ၊ စိတ်ပညာနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများ

စိတ်ပညာရေး၊ ပညာရေး သို့မဟုတ် ကျွမ်းကျင်မှုဆောက်လုပ်ရေး ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများ ထောက်ပံ့ပေးရာတွင် အထူးကျွမ်းကျင်သော ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့ပေးသူတစ်ဦးထံ အေအက်စ်ဒီရှိသူများကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။ မောင်နှမ များ နှင့် အခြား မိသားစု ဝင် များ ပါဝင် နိုင်သည် ။

 

ဒီပရိုဂရမ်တွေက ASD နဲ့ လူတွေကို ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်:

• လူမှုရေး၊ ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ ဘာသာစကားကျွမ်းကျင်မှုတွေကို သင်ယူပါ
• နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို အနှောင့်အယှက်ပေးတဲ့ အပြုအမူတွေကို လျှော့ချပါ
• အားသာချက်များအပေါ် တိုးမြှင့်ခြင်း သို့မဟုတ် တည်ဆောက်ခြင်း
• အမှီအခိုကင်းစွာ နေထိုင်ရန် ဘဝစွမ်းရည်များကို သင်ယူပါ

 

ဆေးဝါး

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်ပေးသူတစ်ဦးသည် သတ်သတ်မှတ်မှတ်လက္ခဏာများကို ကုသရန် ဆေးဝါးများကို ညွှန်းပေးပါမည်။ စိုးရိမ် ပူပန် မှု သို့မဟုတ် စိတ်ဓာတ် ကျမှု တို့ နှင့် ပတ်သက် ၍ အေအက်စ်ဒီ ရောဂါ ရှိ သူ တစ် ဦး သည် စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေနိုင် သည့် ပြဿနာ များ ၊ ရန်လို မှု ၊ ထပ်တလဲလဲ အပြုအမူ ၊ အာရုံစိုက် မှု ပြဿနာ များ ၊ စိုးရိမ် ပူပန် မှု သို့မဟုတ် စိတ်ဓာတ်ကျ မှု တို့ နှင့် ပတ်သက် ၍ ပြဿနာ များ ပိုနည်း ပေ မည် ။

 

အခြားအရင်းအမြစ်များ

• သင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက် မှု ထောက်ပံ့ ပေး သူ ၊ ဒေသခံ ကျန်းမာရေး ဌာန များသို့ ဆက်သွယ်ပါ။ 
• Autismရောဂါထောက်ပံ့ပေးတဲ့ အုပ်စုကို ရှာပါ။ သတင်း အချက်အလက် များ နှင့် အတွေ့အကြုံ များ ဝေမျှ ခြင်း သည် လူ များ အား အေအက်စ်ဒီ နှင့် သူ တို့ ၏ ပြုစု စောင့်ရှောက် သူ များ နှင့်အတူ ကုသ မှု ရွေးချယ် စရာ များ နှင့် အေအက်စ်ဒီ နှင့် ဆက်စပ် သော အစီအစဉ် များ အကြောင်း သင်ယူ ရန် ကူညီ ပေး နိုင် သည် ။

 

UCSF ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှုများ

ဆေး ဘက် ဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှု များသည် ရောဂါ များ နှင့် အခြေအနေ များ ကို ကာကွယ် နိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ 

တစ် ဦး ချင်း စီသည် ဆေး ဘက် ဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှု တစ် ခု ၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ် ခြင်း မှ အကျိုး ခံစား ရ နိုင် သော်လည်း ဆေး ပညာ စမ်းသပ် မှု ၏ အဓိက ရည်ရွယ် ချက် မှာ အနာဂတ် တွင် အခြား သူများ ကို ပိုမို ကောင်းမွန် စွာ ကူညီ ပေး နိုင် ရန် သိပ္ပံ ဆိုင်ရာ အသိပညာ အသစ် ရရှိ ရန် ဖြစ်ကြောင်း ပါဝင် သူ များ သတိပြု သင့် သည် ။

 

ဒါတွေဟာ လောလောဆယ် recruitလုပ်နေတဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှုတချို့ပါ။ 

• Dkit/EF1 App study: ဤ လေ့လာ မှု သည် အသက် ၄-၇ နှစ် ရှိ ကလေး များ အတွက် အာရုံကြော ဖွံ့ဖြိုး မှု နှောင့်နှေး မှု အတွက် ဖြစ် သည်. ရည်ရွယ် ချက် မှာ Dkit/EF1  လို့ခေါ်တဲ့ မိုဘိုင်း app ပေါ်မှာ ဒစ်ဂျစ်တယ် ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုတွေနဲ့ စွမ်းရည်တွေကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေနိုင်မနိုင် လေ့လာဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ထပ်သိရမယ့် အချက်အလက်တွေအတွက် kimleventhallab@gmail.com ကိုဆက်သွယ်ပါ။ 
• ASD Speech Group: ဤ လေ့လာ မှု သည် လောလောဆယ် အသက် ၈-၁၆ နှစ် ရှိ ကလေး များ ကို အော်တီဇမ် ရောဂါ ရှိ သော ကလေး များ နှင့် ပုံမှန် ဖွံ့ဖြိုး မှု ရှိ သော ကလေး များ နှင့် အော်တီဇမ် ရောဂါ ရှိ သော ကလေး များ တွင် အသံ ၊ စကားပြော ခြင်း နှင့် ဆက်သွယ်ရေး ကို စစ်ဆေး ရန် စုဆောင်း နေ သည် ။ ထပ်သိရမယ့် အချက်အလက်တွေအတွက် nail@ucsf.edu ကိုဆက်သွယ်ပါ။
• DASCA study: ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကလေးများ၏စွမ်းရည်အပြောင်းအလဲကို ဖော်ပြရန် အသုံးပြုမည့် လူမှုဆက်သွယ်ရေး အတိုင်းအတာအသစ်ကို အတည်ပြုရန်ဖြစ်သည်။ အသက် ၈ နှစ်အောက်ကလေးများကို စုဆောင်းခြင်း။ ထပ်သိရမယ့် အချက်အလက်တွေအတွက် china.parenteau@ucsf.edu ကိုဆက်သွယ်ပါ။